قبله

روش عبادت را بايد از قرآن و عترت آموخت . آنگونه كه آدرس هر خانه را بايد از صاحب خانه گرفت . آيات قرآن و احاديث معصومين ، بهترين عبادت را كدام مي دانند و چه اوصافي براي آن مي شمارند? جواب را بايد از قرآن و عترت دريافت . پس مروري به كلمات اولياء دين مي كنيم :
آگاهانه
در حديث است :
((ركعتان من عالم خير من سبعين ركعة من جاهل ))  دو ركعت نماز عالم ، بهتر از هفتاد ركعت نماز جاهل است .
و رسولخدا (ص ) فرموده است : از نماز، آن قسمتي مورد قبول است كه انسان بر اساس تعقّل و آگاهي بخواند. 
در حديث ديگر است : ((المتعبد علي غير فقه كحمار الطّاحونة)) 
عابدي كه از روي فهم ودرك عبادت نكند، همچون الاغ آسياب حركت مي كند ولي در جا مي زند وپيش نمي رود.
نماز آگاهانه آنست كه انسان بداند چه مي كند، چه مي گويد، با كه صحبت مي كند، حضور قلب و توجّه به خدا داشته باشد. پيامبر (ص ) فرمود: دو ركعت نماز با توجّه ، از شب زنده داري غافلانه بهتر است .  قرآن مي فرمايد: ((لا تقربوا الصلوة وأنتم سكري حتي تعلموا ما تقولون ))  در حال مستي سراغ نماز نرويد، تا بدانيد كه چه مي گوييد.
امام صادق (ع) مي فرمايد:
هر كه دو ركعت نماز بخواند و بداند با كه سخن مي گويد و چه مي گويد، گناهانش بخشيده مي شود. 
عاشقانه
آنگونه كه بيمار، از غذاي لذيذ، لذّت نمي برد، عبادت كنندگان بي شوق هم ، لذّتي از پرستش نمي برند. عبادت بايد همراه محبت و عشق و نشاط و لذّت باشد، نه همراه كسالت و بيحالي و افسرده دلي . نشاط در عبادت ، امتيازي است كه انسانهاي شيفته دل از آن برخوردارند. زمينه آن را هم بايد با معرفت و توجّه بدست آورد. عبادت زوري و تحميلي ، بي نتيجه است . امام صادق (ع) فرمود:
((لا تكرهوا الي انفسكم العبادة))  عبادت را به خودتان تحميل نكنيد. آنگونه كه براي ديدار يك شخصيت محبوب و بزرگ ، نشاط و شوق مي يابيم ، براي ديدار با خدا و پرستش در آستان او هم بايد قلبي مشتاق و با نشاط بيابيم . اولياء دين و معصومين : چنان شيفته لحظه ديدار با خدا بودند و چنان عاشقانه نماز و عبادت داشتند كه شگفت آور است (به نمونه هايي در بحث هاي بعد اشاره مي شود).
خالصانه
گوهر خلوص ، به عبادت ها ارزش و اعتبار مي بخشد و عبادتي كه خالص براي خدا نباشد و ريا، نفاق و شهرت طلبي و عوام فريبي باشد، فاقد ارزش است و نزد خداوند هم پذيرفته نيست .
قرآن مي فرمايد: ((ولا يشرك بعبادة ربه أحدا)) 
(هر كه به خدا و قيامت ايمان دارد) كسي را در عبادت ، شريك خدا نسازد. امام رضا (ع) فرمود: ((من شهر نفسه بالعبادة فاتهموه علي دينه ))  هر كس با طرح عبادت خويش در جامعه ، خود را مشهور مي كند، نسبت به دين او بدبين باشيد.
چنين كساني از دين ، دامي براي فريب مردم مي سازند. عبادت بي اخلاص ، همچون جسم بي جان و پيكر بي روح است . و به تعبير قرآن ، مردم فرمان نيافته اند مگر آنكه با ديني خالص خدا را بپرستند:
((ومآ أمروا الا ليعبدوا الله مخلصين له الدين ))
خاشعانه
خشوع، آن توجّه قلبي به پروردگار و داشتن حالتي است كه مناسب با عظمت خداوند است . پرستش خدا بايد همراه با قلبي
سرشار از احساس عظمت خدا و كوچكي و نياز در مقابل او باشد. قرآن ، در وصف مومنان رستگار، ((خشوع در نماز)) را بيان مي كند:
((الذين هم في صلا تهم خشعون )) 
اين خشوع قلبي ، بايد سراسر وجود اهل عبادت را فرا بگيرد. راه بدست آوردن آن ، اينست كه نمازگزار، چنان عبادت كند كه گويا خدا را مي بيند و ذلت و كوچكي خويش را در برابر قدرت و عظمت او حس ّ كند. در حديث است : ((اعبداللّه كانك تراه )) خدا را چنان عبادت كن كه گويا او را مي بيني .
در حديث ديگر است : ((فصلها لوقتها صلاة مودع)) نماز را در وقتش چنان بخوان ، كه گويا آخرين نماز توست و تو از نماز و دنيا خداحافظي مي كني .5
مخفيانه
انسان ، مصون از دام هاي شيطان نيست و عبادت هاي عابد، چه بسا با عجب و ريا و خودنمايي تباه مي شود. راه غلبه بر اين آفت ،
عبادت هاي پنهاني است .
رسول خدا (ص ) فرمود: ((اعظم العبادة اجرا اخفاها))
پاداش عبادتي بيشتر است كه مخفي تر باشد.
البته اين در مواردي است كه خود اسلام ، دستور به عبادت هاي علني (مثل نماز جماعت و جمعه و حج ّ) نداده باشد، چرا كه نماز جماعت در مسجد، برتر از نماز فرادي در خانه است . عبادت مخفيانه بسياري اوقات ، جلوي ريا و تباه شدن عبادت را مي گيرد.

رسول خدا (ص ) نماز جمعه را ((حج مساكين )) دانسته و آنرا موجب آمرزش گناهان شمرده است . نماز جمعه ، نمايش وحدت و قدرت مسلمانان و ميعاد نمازگزاران مومن است . رسول خدا (ص ) در آغاز هجرت ، وقتي به مدينه رسيد، اوّلين نماز جمعه را براي مردم بپا داشت و اين اجتماع شكوهمند و سازنده را پايه گذاري كرد. اين نماز، بعد سياسي و حكومتي دارد. خطيب و امام جمعه ، يا حاكم مسلمين است ، يا كسي كه از طرف رهبري ، به اين سمت منصوب شده است . بركات و آثار سازنده تربيتي و اجتماعي اين عبادت سياسي بسيار است ، كه به چند نمونه اشاره مي شود:1 تقويت روحيّه اخوت و برادري چرا كه همه ، از هر جا، در يك مجمع و مصلاّ گرد مي آيند و با رنگ ها و نژادهاي مختلف كنار هم مي نشينند. آنچه در نماز جماعت بود، به مراتب بيشتر و قوي تر در نماز جمعه ، اين تجمّع هفتگي مسلمانان وجود دارد.2 تشكّل نيروهاي اسلام اين عبادت ، به نوعي مسلمانان را بر محور عبادت و نماز، تكشّل و يكپارچگي مي بخشد و مايه ارعاب دشمنان اسلام و خنثي شدن توطئه هاي تفرقه افكنانه و شايعه هاي آنان است .3 رشد فكري سياسي مسلمان به مقتضاي مطالب آگاهي بخشي كه در خطبه هاي جمعه بيان مي شود، مردم از مسائل سياسي كشور خود و جهان با خبر مي شوند و با آشنايي به وظايف اجتماعي خويش ، در صحنه اجتماع حضور بيشتر مي يابند.4 تقويت روحيه جمعي اين نيز از آثار نماز جمعه است كه قطره هاي پراكنده افراد انساني را در يك اقيانوس ، گرد مي آورد و همه با ارتباط متقابل و شناسايي هم ، روحيه اجتماعي پيدا مي كنند و انزوا و فردگرايي از بين مي رود.5 مركزيّت بسيج مردم سنگر نماز جمعه ، بهترين جاي دعوت مردم به بسيج شدن براي جهاد و دفاع و حل ّ مشكلات اجتماعي و ياري رساني به ديگران است . اين قدرت عظيم مردمي كه در نماز جمعه متجلّي مي شود، همواره مورد توجّه بوده و در صدر اسلام نيز، رسول خدا (ص ) و اميرالمومنين (ع) از مساجد و پس از خطبه ها، افراد را بسيج كرده و به جبهه هاي جهاد، مي فرستادند. و بسياري آثار ديگر...